Vraag: wat betekent het risicoprofiel voor de GHOR2020?
Het regionaal risicoprofiel bestaat inmiddels zo’n 5 jaar als wettelijk instrument met een landelijke handreiking. Dit betekent dat de meeste regio’s net voor de tweede keer de cyclus hebben doorlopen van het opstellen van een risicoprofiel en beleidsplan. In het project VAVAZ is in de tussentijd door een aantal regio’s gewerkt aan instrumentarium voor een zorgrisicoprofiel, dat het openbaar bestuur en de zorgsector moet verbinden.
De maatschappelijke context van het zorgrisicoprofiel is simpel: het draait hier om risico’s. In de visie Publieke gezondheid en veiligheid verbonden zijn de ontwikkelingen al eens geschetst. Er is sprake van toenemende verdichting die leidt tot grotere fysieke veiligheidsrisico’s. De kans op natuurrampen, technologische ongevallen en terrorisme is altijd aanwezig. Bepaalde gebieden hebben een verhoogd risicoprofiel, bijvoorbeeld door industriële activiteiten. In een dichtbevolkt land als Nederland hebben incidenten sneller directe effecten op omwonenden en bedrijvigheid. Door toenemende bedrijvigheid en woningbouw komen risicobronnen en kwetsbaarheden steeds dichter bij elkaar in de buurt. Om deze risico´s het hoofd te kunnen bieden is meer nodig dan uitsluitend het toepassen van normen voor bijvoorbeeld risicoafstanden. Zelfs met inachtneming van deze normen behoort Nederland tot de meest risicovolle landen van de EU, met een toenemende cumulatieve kans op rampen, simpelweg door de schaarse ruimte waarbinnen maatschappelijke functies met elkaar verenigd moeten worden. Tegelijkertijd wordt de samenleving in toenemende mate kwetsbaar voor crises. De laatste jaren is er meer aandacht voor andersoortige crises, naast de klassieke rampen zoals ongevallen met gevaarlijke stoffen. Het gaat dan bijvoorbeeld om scenario’s met allerhande, onverwachte domino-effecten, zoals langdurige uitval van ICT, elektriciteit, gas, drinkwater of rioolwaterzuivering, waarvoor de samenleving steeds kwetsbaarder wordt door de snelle ontwikkelingen in het gebruik van technologieën. Klimaatverandering doet onderwijl de waarschijnlijkheid en impact van diverse risico´s doet toenemen. ´Nederland waterland´ heeft reeds grote aandacht voor de verwachte effecten van klimaatverandering op het overstromingsrisico. Klimaatverandering kan echter meer gevolgen hebben dan uitsluitend een stijging van de zeespiegel. Zo neemt de kans op extreem weer (storm, onweer, wateroverlast, hagel, sneeuw, hitte, droogte) steeds verder toe. Het dichte ruimtegebruik, de vele infrastructuur en de toenemende afhankelijkheid van nutsvoorzieningen maken Nederland extra kwetsbaar hiervoor. Tot slot leiden sociale onveiligheidsgevoelens vaker tot bredere maatschappelijke onrust. Huiselijk geweld, zedenzaken, criminaliteit en leefbaarheidsproblemen zorgen in toenemende mate voor bredere maatschappelijke onrust. Via social media kan onrust zich sneller en verder verspreiden. De behoefte neemt toe om bij incidenten acuut maatschappelijke opvang en psychosociale hulp te kunnen bieden aan grote groepen mensen. Ook is nauwe samenwerking nodig tussen de Publieke Gezondheid en sociale veiligheidspartners om problemen te signaleren en gecoördineerde zorg te bieden. |
In de volgende blogs de stellingen over dit thema.
Deel deze blog
Stem of reageer op deze stelling
Stelling: om te beginnen draagt de GHOR haar steentje bij aan het multidisciplinaire beleid op basis van het risicoprofiel
Het regionaal risicoprofiel biedt inzicht in risico’s. Het hebben van inzicht is slechts de eerste stap. Het doel van het risicoprofiel is beleidsopvolging. Op basis van het risicoprofiel stellen de besturen van de veiligheidsregio’s prioriteiten: welke risico’s (of trends in de samenleving) vragen de beleidsperiode extra risicogerichte aandacht? Voor deze risico’s gaan de kolommen gezamenlijk met hun netwerkpartners aan de slag met vervolganalyses. Wat doen we al, wat kunnen en willen we nog meer doen? Dit wordt wel aangeduid als capaciteitenanalyse. Inmiddels is de term beïnvloedingsanalyse meer in zwang, omdat capaciteiten zo’n operationeel beeld oproept van “knullen en spullen”. Terwijl het nu juist draait om een analyse voor alle schakels van de veiligheidsketen, zo je wilt alle lagen van meerlaagse veiligheid. De GHOR draagt bij deze analyses nadrukkelijk haar steentje bij. De GHOR is daarbij vanzelfsprekend de verbinder tussen het multi-domein en het zorgnetwerk. Want de risicogerichte aanpak op basis van het risicoprofiel betekent boven alles het smeden van netwerken, zodat een ieder zijn steentje bijdraagt aan de oplossing. Dus bijvoorbeeld bij continuïteit van de samenleving, landelijk en in veel regio’s een prioriteit, draait het er voor de GHOR om de relevante scenario’s te vertalen naar continuïteitsvraagstukken voor de zorg (en de kwetsbare burger met zorgbehoefte), zodat de zorginstellingen weten wat ze voor hun kiezen kunnen krijgen en zich zelf kunnen voorbereiden.
Stem
Deel deze blog
Stem of reageer op deze stelling
Stelling: de volgende ontwikkelingsstap in het risicoprofiel is de omslag van risicobrongericht naar kwetsbaarheidsanalyse
Kwetsbaarheid is in het Nederlandse risicodenken een onderbelicht begrip. Internationaal gezien wordt risico inmiddels gedefinieerd als risico = kans * effect * kwetsbaarheid. Dit brengt een hele andere tak van sport in het vizier: naast de traditionele kans- en effectreductie (preventief en repressief) komt de kwetsbaarheidsreductie. Ook dit kan door middel van risicobeheersing (overdrachtsbeperkende maatregelen om zelfredzaamheid verhogen, specifieke maatregelen om verminderd-zelfredzamen te beschermen) en door middel van preparatie en repressie (bevorderen zelfredzaamheid en resilience). Voor de GHOR kan de kwetsbaarheidsanalyse de brug zijn tussen het risicoprofiel en de adviesrol naar zorginstellingen over hun voorbereiding. Door gezamenlijk te werken aan inzicht in de gevolgeffecten van prioritaire risico’s voor de zorg en de specifieke kwetsbaarheden van instellingen voor die effecten, kun je beweging stimuleren. Dat inzicht in de “publieke risico’s” kan de basis zijn voor de eigen “business impact analysis” (BIA) van de zorginstellingen, waarmee zijn hun eigen beleid kunnen prioriteren.
Stem
Deel deze blog
Stem of reageer op deze stelling
Stelling: elke kolom moet op grond van de WVR inzicht bieden in operationele prestaties
Op grond van de WVR moeten de kolommen inzicht bieden in hun operationele prestaties en dit vastleggen in het beleidsplan VR. Het risicoprofiel geeft inzicht in wat de regio kan treffen. Dit kan worden vertaald in “kernopgaven” voor de vier kolommen (“vraag”). Voor de witte kolom betreft dit in algemene termen het slachtofferaanbod (aantal en soorten letsel) en de behoefte aan PG processen (IZB, GAGS, PSH, GOR). In het project VAVAZ is een methodiek ontwikkeld voor het inzicht geven in de “vraag”, waar de zorgsector haar “aanbod” tegenover kan zetten. De GHOR neemt in de schriftelijke afspraken met de ketenpartners op dat deze inzicht bieden in hun presterend vermogen.De combinatie van vraag en aanbod biedt inzicht in welke risico´s vanuit de witte kolom gezien niet-beheersbaar zijn. Dit is geen rekenexercitie a la Leidraad Operationele Prestaties, maar een proces om gezamenlijk te komen tot inzicht in knelpunten (letseltypen, tijdstippen, locaties in de regio) en flessenhalzen (specifieke processen, overdrachtsmomenten). De GHOR verantwoordt deze knelpunten aan het bestuur van de veiligheidsregio. Het bestuur van de veiligheidsregio moet dan haar afweging maken:
- moet er repressief wat bij?
- moet heb openbaar bestuur een tandje bijzetten bij de risicobeheersing?
- of accepteren we de discrepantie (risico-acceptatie)?
Stem
Deel deze blog
Stem of reageer op deze stelling
Stelling: het zorgrisicoprofiel is het vehikel om zorginstellingen te stimuleren tot risicogerichte voorbereiding
De veiligheidsregio gaat niet over de beschikbaarheid van reguliere zorg en de financiering vanuit de zorgverzekeraars is berekend op dagelijkse en niet op opgeschaalde zorg. Dit betekent dat repressief bijplussen vaak geen optie is. Wat het openbaar bestuur kan, is sturen op echt aanrekenbare knelpunten die de zorginstellingen op basis van hun eigen verantwoordelijkheid moeten oplossen. Verder kan door middel van de dialoog en gezamenlijke kwetsbaarheidsanalyse de zorg gestimuleerd worden om zelf risicogericht knelpunten op te pakken. Met risicogerichte voorbereiding bedoelen we dat er specifieke aandacht is voor de accentverschillen in operationele processen en scenariospecifieke aspecten en regelingen. Voor de zorginstellingen spelen daarbij overigens naast de “publieke risico’s” uit het regionaal risicoprofiel ook allerhande andere intern en continuïteitsrisico’s een grote rol. De GHOR heeft een signalerende en ondersteunende rol richting de zorg, maar de zorg is zelf verantwoordelijk om hun antwoord/respons op de door de GHOR gesignaleerde externe risico’s en verstoringen van de vitale infrastructuur (plus cascade effecten) te bepalen en deze te integreren met hun respons op de interne risico’s, in eerste instantie per individuele instelling/aanbieder en uiteindelijk voor de ROAZ-regio in zijn geheel.
Stem
Deel deze blog
Stem of reageer op deze stelling
Stelling: de grenzen aan de crisisbeheersing zijn de toetssteen voor de risicobeheersing
Daar waar de crisisbeheersing voorzienbaar tekortschiet en niet nog verder kan worden verbeterd, is risicobeheersing de enige beleidsoptie (naast acceptatie natuurlijk). Dit betekent dat de grenzen aan de zorg een toetssteen zijn voor de risicobeheersing. Het bestuur zal een transparante afwegingen moeten maken of een restrisico wordt geaccepteerd of dat zij vanuit eigen verantwoordelijkheid het risico willen reduceren. Hierover meer in de blog over risicobeheersing #GHOR2020.
Stem
Deel deze blog
Conclusies
|