Stelling: het crisismodel van de GHOR richt zich op publieke sturing en neemt de eigen verantwoordelijkheden van de zorgketen niet over
Dat publieke sturing nodig is, staat als een paal boven water. Bij rampen en crises geeft de “algemene kolom” van het openbaar bestuur leiding. Het “bevoegd gezag” – primair de burgemeester of, als het bovenlokaal wordt, de voorzitter van de veiligheidsregio – treedt op als “opperbevelhebber” over de bestrijding en hulpverlening en beschikt dan over allerhande noodbevoegdheden om gebieden af te laten zetten, evacuatie te verordonneren, mensen vast te zetten, quarantaine in te stellen et cetera. Dit opperbevel heeft in formele en materiële zin natuurlijk ook betrekking op de zorgketen, of de netwerkpartners dat nu leuk vinden of niet. De wetgever heeft hiertoe aan de DPG de “operationele leiding” over de geneeskundige hulpverlening opgedragen en het bevoegd gezag kan aanwijzingen geven. Dit gaat echter niet zover dat de overheid de verantwoordelijkheid voor de feitelijke geneeskundige hulpverlening aan slachtoffers overneemt. Zorg wordt nog steeds verleend door dezelfde mensen en organisaties die dat dagelijks ook doen. De zorgsector blijft zelf verantwoordelijk voor kwalitatief verantwoorde zorg onder alle omstandigheden.
Als we het hier dan over eens zijn, dan roept dit automatisch de vraag op of de crisisrollen van de zorgsector (de crisiscoördinatoren) thuishoren in het publieke crisismodel van het RRCP. Het logische antwoord is nee. Het publieke crisismodel dient te beschrijven hoe de overheid (algemene kolom) de sturing binnen rampenbestrijding & crisisbeheersing heeft georganiseerd. Vanzelfsprekend is het handig als de zorgketen haar eigen crisisstructuren zo heeft ingericht dat deze kunnen “communiceren” met het publieke stelsel. Hóe zorginstellingen dat dan, is echter aan henzelf. In het kader van de wettelijke “schriftelijke afspraken” tussen GHOR en zorg wordt vastgelegd hoe gezamenlijk wordt opgetreden, maar de GHOR heeft geen dwingende bevoegdheid om voor te schrijven hoe een RAV, ziekenhuis of huisartsenpost haar crisisteams inricht. Alleen langs de zachtere weg van visitatie in het kader van het “Kwaliteitskader crisisbeheersing en OTO” kan de kwaliteit van de crisisorganisaties van zorginstellingen worden gestimuleerd.
Een stap verder, roept de eigen verantwoordelijkheid van de zorgsector vraagtekens op bij de specifieke invulling van het “knoppenmodel” voor geneeskundige zorg. Het RRCP-model van primaire en secundaire processen met eenduidige sturingsniveaus steekt in beginsel logisch in elkaar. In de uitwerking voor de witte kolom wordt echter voorbij gegaan aan de eigen wettelijke verantwoordelijkheden van de zorgsector. Dit komt tot uiting in twee rollen, waarover niet verrassend in het veld maar geen overeenstemming kan worden bereikt: het Hoofd Acute Zorg en het Hoofd Publieke Gezondheid. Deze zijn bedacht naar analogie van de vele hoofden voor de processen van politiezorg. De publieke sturing door de DPG en GHOR op de twee hoofdprocessen van geneeskundige hulpverlening is echter fundamenteel afwijkend van de sturing die brandweer en politie op hun eigen organisatie hebben. Moet de GHOR een eigen functionaris hebben om de rol van Hoofd Publieke Gezondheid in te vullen? Natuurlijk niet. De GHOR zorgt voor ketenafstemming en multidisciplinaire coördinatie, maar de sturing over de processen infectieziektebestrijding, MMK/GAGS, PSH en GOR berust binnen de GGD. Dus het HPG is een en dezelfde rol als de crisiscoördinator GROP. Je kunt er een lans voor breken dat deze bij grootschalige incidenten met een PG-component het beste kan optreden vanuit het ROT/RCC, maar zelfs dat is niet altijd noodzakelijk. Belangrijker is dat deze rol thuishoort in de functionele kolom Publieke Gezondheid (zie een van de volgende stellingen). Iets vergelijkbaars geldt ook voor de tactische sturing op het proces acute zorg. In het publieke crisismodel is de centrale vraag hoe de algemene kolom (waar nodig) sturing geeft op de zorgsector. Op het rampterrein is dit ingevuld middels operationele sturing door de OvD-G. In het ROT hebben we hiervoor de Algemeen Commandant Geneeskundige Zorg. Wat moeten we dan denken van het voorgestelde Hoofd Acute Zorg? Gaan we hiermee een nieuwe GHOR-bemoeizorgrol bedenken terwijl we nu juist rollen als HGN en CGV eindelijk teruggeven aan de zorgsector zelf? Het antwoord zit al besloten in de keuze om het HAZ alleen te laten gaan over de extramurale hulpverlening. Omdat immers de intramurale crisisrollen echt aan de ziekenhuizen etc. zelf zijn. Maar geldt hetzelfde niet ook voor de ambulancezorg? Er zijn drie invullingen mogelijk van de rol HAZ: als rol van de Algemeen Commandant (die occasioneel apart wordt belegd bij een “tweede AC”), als rol opgedragen aan de dienstdoend leidinggevende/crisiscoördinator van de RAV, of als geheel zelfstandige, nieuwe rol. Het eerste is het meest logische. Het tweede – opdragen aan de RAV – kan ook, maar dan wordt het de eigen verantwoordelijkheid van de RAV en hoort het niet thuis in het ROT/RCC, maar bij de RAV zelf. Dat is niet heel logisch, omdat je daarmee de tactische sturing op de OvD-G uit de publieke lijn losweekt. Het derde – een losse, nieuwe rol – is nog minder logisch. Want waarop geeft het HAZ vanuit publieke optiek dan sturing? Niet op ambulancebijstand of gewondenspreiding, want dat ligt bij de meldkamer. Niet op de vrije instroom, continuïteit en materiaalvoorziening van de ambulancezorg, want dat ligt bij de RAV zelf. Wat resteert er dan eigenlijk? Ketenafstemming met de liaison van het Rode Kruis. Maar dat is niet voldoende voor een aparte rol, zeker niet als je op termijn de afspraken met het Rode Kruis ook aan de RAV wilt opdragen. Conclusie: primair heb je alleen een AC nodig. Alleen in situaties waarin zowel de acute zorg als de publieke gezondheid groot zijn opgeschaald (bijvoorbeeld influenzapandemie) kan het nodig zijn om de AC te ontlasten door aanvullend een HAZ (en HPG) in te zetten, maar dan gewoon uit dezelfde pool van AC’s. En beide rollen, HPG en HAZ, horen zeker niet thuis in het Besluit Personeel Veiligheidsregio’s als nieuwe, aparte “GHOR-functies”.
Stem
Loading ...Deel deze blog
